Proponowana dyrektywa zawiera kilka ciekawych rozwiązań, które będą odczuwalne także dla polskich przedsiębiorców, choć nie będzie stanowić rewolucji. Przede wszystkim zbliża uregulowania dotyczące tajemnicy przedsiębiorstwa do prawa własności przemysłowej i prawa autorskiego, a lektura uzasadnienia do niej nie pozostawia wątpliwości, że tajemnica przedsiębiorstwa jest traktowana właśnie jako jedno z praw własności intelektualnej.
Skąd pomysł Komisji Europejskiej na nową dyrektywę? Otóż, nie wszystkie państwa członkowskie przyjęły krajowe definicje tajemnicy przedsiębiorstwa, wykorzystania jej lub ujawnienia. Nie ma spójności, jeśli chodzi o dostępne środki cywilnoprawne w razie bezprawnego nabycia, użytkowania lub ujawnienia takich tajemnic. Różnice występują również w odniesieniu do praw wobec osób trzecich, które nabyły tajemnicę przedsiębiorstwa w dobrej wierze, ale później dowiedziały się, że zostały one wprowadzone do obrotu bezprawnie. Wszystko to stoi oczywiście w sprzeczności z ideą wolnego rynku.
Jak wskazuje się w uzasadnieniu do dyrektywy, tajemnice przedsiębiorstwa są szczególnie ważne dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz start-upów, ponieważ najczęściej brakuje im zasobów ludzkich i siły finansowej do zdobywania, zarządzania i obrony innych praw własności intelektualnej. Twierdzenie to mogłoby być prawdziwe, ale tylko w stosunku do patentów i innych praw własności przemysłowej, których utrzymanie rzeczywiście wiąże się ze sporymi nakładami finansowymi. Prawa autorskie przyznają jeszcze szerszą ochronę, niż tajemnica przedsiębiorstwa, a ich egzekucja będzie polegała w zasadzie na tym samym. Natura patentów natomiast wyklucza stosowanie tajemnicy handlowej (co do zasady). Argument ten nie wydaje się zatem zbyt trafny.
Kupiec wenecki
Źródło: gallica.bnf.fr
Nie sądzę jednak, aby polski ustawodawca zdecydował się na ingerencję w język prawny i dodał propozycje tłumacza do ustawy. Tajemnicą przedsiębiorstwa są informacje posiadające wartość gospodarczą dla przedsiębiorcy, które nie zostały ujawnione do wiadomości publicznej i zostały podjęte działania konieczne dla zachowania ich poufności. Definicja ta jest w zasadzie zbieżna z proponowaną przez komisję – obie zostały oparte o definicję z umowy międzynarodowej TRIPS.
Nie będzie traktowane jako naruszenie tajemnicy jej ujawnienie:
a) w ramach korzystania z prawa do wolności wypowiedzi i prawa do informacji,
b) ujawnienia bezprawnej działalności korzystającego z tajemnicy, pod warunkiem jej ujawnienie jest w danym przypadku koniecznej a ujawniający działa w interesie publicznym
c) przez pracowników swoim przedstawicielom związkowym w ramach uzasadnionego korzystania z ich funkcji przedstawicielskich,
d) w celu wywiązania się ze zobowiązania pozaumownego,
e) w celu ochrony uzasadnionego interesu.
Dyrektywa jednoznacznie wypowiada się o reverse engineering (inżynierii wstecznej) stanowiąc, iż obserwacja, badanie, demontaż lub test produktu, który został udostępniony publicznie lub w sposób zgodny z prawem jest w posiadaniu osoby wykonującej takie czynności – jest dozwolone.
Istotną zmianę wobec polskiego porządku prawnego dyrektywa przewiduje w zakresie terminu przedawnienia. Obecnie czyn naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa, będący czynem nieuczciwej konkurencji, przedawnia się z upływem trzech lat. Projekt dyrektywy przewiduje, że działania na rzecz stosowania środków i procedur przewidzianych w niniejszej dyrektywie mogą być wniesione w ciągu co najmniej jednego roku, ale nie więcej niż dwa lata od dnia, w którym skarżący dowiedział się o naruszeniu.
Projekt dyrektywy nieco inaczej opisuje też roszczenia przysługujące z tytułu naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa – niekoniecznie dodając nowe, ale z pewnością akcentując także rozwiązania nieprzewidziane w polskim prawie. Obecnie, jeśli przez naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa doszło do naruszenia lub choćby tylko zagrożenia naruszenia interesu przedsiębiorcy, przysługują mu następujące roszczenia:
1) zaniechania niedozwolonych działań;
2) usunięcia skutków niedozwolonych działań;
3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
Ponadto, na wniosek, sąd może orzec również o wyrobach, ich opakowaniach, materiałach reklamowych i innych przedmiotach bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji, czyli w omawianym przypadku – naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa.